ارزش در معرض ریسک یکی از پراستفاده ترین معیارهای مدیریت ریسک در حال حاضر میباشد. در روشهای مرسوم از توزیع نرمال به منظور برآورد ریسک استفاده میشود ولی کارایی این روش ها با وقوع زیانهای شدید، کاملاً مورد چالش قرارگرفته است. علت عدم موفقیت این مدلها در برآورد صحیح ریسک استفاده از مفروضات غلط بوده است. این مشکل در زمانهایی که بازارهای مالی با دورههای بحرانی روبرو هستند، نمود بیشتری پیدا میکند(سوری وهمکاران،1403).

یک شرکت نیز در طول چرخه فعالیت خود برای بهبود و پیشرفت، نیازمند تغییراتی است که آن را مدام با خطرات عدم موفقیت مواجه می‌‌کند و در واقع این تغییرات عنصری از ریسک است (Anderson & et al, 2011). توجه به روند این تغییرات یا همان نوسان، یک عامل حیاتی برای ارزیابی عملکرد بازارهای مالی می‌‌باشد (Bauwens & et al., 2012,) و در بازارهای مالی تأثیر مهمی در اقتصاد کشورها از طریق ایجاد یا کاهش اطمینان و اعتماد عمومی ایفا می‌‌نماید. (تهرانی و همکاران، 1389). در دو دهه اخیر، اکثر مطالعات اقتصاددانان مالی بر روی مدل‌‌سازی و تخمین نوسان سری‌‌های زمانی اقتصادی متمرکز بوده است. علت این امر عمدتاً به‌‌واسطه آن است که از نوسان به‌‌عنوان معیاری جهت محاسبه ریسک استفاده می‌‌شود. در انتخاب یک پرتفوی مناسب نیز یکی از معیارهای مورد توجه سرمایه‌‌گذاران، حداقل ساختن ریسک است. با توجه به این‌‌که پیش‌‌بینی نوسان قیمت یک دارایی مقدمه ارزیابی ریسک سرمایه‌‌گذاری به شمار می‌‌رود، از این‌‌رو مدل‌‌سازی صحیح واریانس حائز اهمیت است (صالحی و همکاران، 1393). 

با توجه به تغییرات مداوم در عوامل محیطی و نظام‌‌های اقتصادی، هر روز ریسک‌‌های متفاوتی بر ساختار مالی مؤسسه‌‌های مختلف اثر می‌‌گذارند. مؤسسه‌‌های مختلف از جمله شرکت‌‌های صنعتی، تولیدی و خدماتی، مؤسسه‌‌های پولی و مالی و حتی دولت‌‌ها با توجه به عملکرد خود با ریسک‌‌های خاصی مواجه می‌‌شوند. در واقع نمی‌‌توان ریسک‌‌های موجود در بازار را از بین برد بلکه باید روش‌‌های مناسبی برای کنترل و به حداقل رساندن آن‌‌ها به کار گرفت (راغفر و آجرلو، 1395). با توجه به اینکه یکی از ریسک‌‌های مهم در بازار مالی، ریسک بازار سرمایه می‌‌باشد، پژوهش حاضر ضمن مدل‌‌سازی آن به ارایه مدلی برای ارایه هشدارهای زودهنگام خواهد پرداخت. امروزه به دلیل گسترش فعالیت‌‌های اقتصادی، بازارهای مالی و رونق سرمایه‌‌گذاری در بازارهای سرمایه به خصوص بورس اوراق بهادار توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، دسترسی به اطلاعات درست و به موقع و تحلیل دقیق و واقع‌‌بینانه آن‌‌ها، مهم‌‌ترین ابزار جهت اتخاذ تصمیمات درست و کسب منفعت مورد انتظار و استفاده بهینه و مطلوب از امکانات مالی می‌‌باشد. در جامعه امروز اطلاعات نقش مهمی در زندگی انسان‌‌ها ایفا می‌‌کنند و هرچه قدر جامعه پیشرفته‌‌تر باشد از اطلاعات بیشتر و بهتر استفاده می‌‌نماید. از دلایل پیشرفت در جوامع توسعه‌‌یافته استفاده بهینه و مؤثر از اطلاعات می‌‌باشد. حافظه بلندمدت (که آن را وابستگی با دامنه بلندمدت نیز می‌‌نامند) ساختار همبستگی مقادیر یک سری زمانی را در فواصل زمانی زیاد توضیح می‌‌دهد. وجود حافظه بلندمدت در یک سری زمانی، به این معنی است که بین داده‌‌های آن حتی با فاصله زمانی زیاد همبستگی وجود دارد. طی دهه گذشته، بخش مهمی از تجزیه و تحلیل سری‌‌های زمانی به فرآیندهای با حافظه بلندمدت معطوف شده است. وجود حافظه بلندمدت در بازده دارایی‌‌ها، جنبه‌‌های تئوریک و کاربردی مهمی دارد. نخست، از آنجا که حافظه بلندمدت شکل خاصی از دینامیک غیرخطی است، مدل‌‌سازی آن با استفاده از روش‌‌های خطی امکان‌‌پذیر نیست و ما را به توسعه و استفاده از مدل‌‌های قیمت‌‌گذاری غیرخطی ترغیب می‌‌کند. دوم، با وجود حافظه بلندمدت، قیمت‌‌گذاری اوراق مشتقه با استفاده از روش‌‌های سنتی مناسب نخواهند بود (Yajima, 1985). در نهایت، از آنجا که حافظه بلندمدت موجب وابستگی بازده آینده دارایی با بازده‌‌های قبلی آن می‌‌شود، نشان‌‌دهنده وجود پارامتری قابل پیش‌‌بینی در دینامیک سری زمانی است. وجود این ویژگی، دلیلی بر رد شکل ضعیف فرضیه کارایی بازار است. مطابق فرضیه بازار کارا، قیمت دارایی‌‌ها نباید با استفاده از داده‌‌های گذشته قابل پیش‌‌بینی باشد. وجود حافظه بلندمدت در بازده دارایی‌‌ها، بیانگر وجود خود همبستگی میان مشاهدات با فاصله زمانی زیاد است. بنابراین، می‌‌توان از بازده‌‌های گذشته به منظور پیش‌‌بینی بازده آینده استفاده نمود که این امر امکان استفاده از یک استراتژی سوداگرایانه سودآور را فراهم می‌‌کند (شعرایی و ثنائی اعلم، 1389). تعدادی از محققین مالی، حسابداری را به‌‌عنوان یک سیستم اطلاع‌‌رسانی تلقی می‌‌کنند و به عقیده برخی از آن‌‌ها هدف اصلی حسابداری ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم‌‌گیری می‌‌باشد. این وظیفه محققین این علم است که اطلاعاتی را فراهم کنند تا تصمیم‌‌گیرندگان بتوانند براساس آن‌‌ها تصمیم‌‌گیری صحیحی را اتخاذ نمایند، در این پژوهش سعی شده است تا هدف مذکور دنبال گردد و به این منظور، در فصل جاری، مروری بر کلیات پژوهش خواهیم داشت. ارزش در معرض خطر (VaR) یک معیار آماری است که حداکثر زیان مورد انتظار از نگهداری یک دارایی یا پرتفوی را در دوره زمانی معین و با احتمال مشخص محاسبه و به‌صورت کمّی گزارش می‌کند. همزمان با ظهور ابزارهای مشتقه در دهه هشتاد، مدیریت ریسک با چالش جدیدی فرا روی خود مواجه گردید. چراکه روش‌های سنتی مدیریت ریسک دیگر پاسخگوی کنترل ریسک‌های ناشی از این نوع ابزارهای نوپا نبود (CasteloJoaquin2016). ارزش در معرض خطر، تغییر احتمالی ارزش پرتفوی در اثر تغییر در عوامل بازار ظرف یک دوره زمانی معین را بیان می‌کند، ارزش در معرض خطر که روشی برای اندازه‌گیری ریسک، کاهش قیمت اوراق بهادار یا پرتفوی مالی است، یکی از مهم‌ترین معیارهای ریسک بازار است که به‌طور گسترده برای مدیریت ریسک مالی توسط نهادهای قانون‌گذار مالی و مدیران پرتفوی به کار برده می‌شود (Alexander, 2009). سنجه‌های ریسک، نقش بسیار حیاتی در بهینه‌سازی در زمان‌های نامطمئن دارند، به‌خصوص هنگام غلبه بر زیان‌هایی که ممکن است در شرایط مالی صنعت بیمه جبران نشوند. ارزش در معرض ریسک (VaR) به دلیل سادگی یکی از رایج‌ترین سنجه‌ها است که بیشترین میزان مطالب در قوانین این صنعت را به خود اختصاص داده است (حیدری هراتمه، 1398). مزیت عمده این روش در این است که می‌تواند ریسک را در یک عدد به شکل خلاصه نشان دهد، برای محاسبه ارزش در معرض خطر، به دانستن ارزش دارایی‌های منفرد در سبد نیاز نیست. تنها پارامتر ضروری، انحراف معیار و ضریب همبستگی دارایی‌ها است. این معیار برآوردی از سطح زیان روی یک پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری است که به احتمال معین کوچکی پیش‌بینی می‌شود که با آن مساوی شود و یا از آن تجاوز کند مدل ارزش در معرض خطر دربردارنده سه عامل اصلی افق زمانی، سطح اطمینان و میزان سرمایه است (پایتختی اسکویی و دیگران، 1398). پژوهش‌هایی مانند (Krzysztof, E., & Małgorzata, 2020)و (Zhang ,2018)به دنبال رویکردهای جدیدی در تحلیل ارزش در معرض خطر بوده‌اند و به پیروی از پژوهش‌های آن‌ها در این پژوهش نیز با رویکرد معادلات ساختاری ارتباط متغیرهای ،شاخص های سودآوری،شاخص های فعالیت نسبت نقدینگی،جریان نقدی، صورت وضعیت مالی و سود و زیان معیار های ریسک شرکت،مدیریت ریسک، کیفیت اطلاعات،سرمایه فکری، نظام راهبری ،شاخص کلان اقتصادی با ارزش در معرض خطر را تحلیل می‌کند.

عنوان صفحه

2-1-‌‌ مقدمه

2-2- مبانی نظری ارزش در معرض خطر

2-2-1- ریسک

2-2-1-1- اهمیت ریسک

2-2-1-2- روش‌های محاسباتی ریسک

1-روش ارزش در معرض خطر

2- آزمون شرایط حاد

3- پوشش ریسک

4- راهبرد پوشش ریسک در موضع خرید

5- راهبرد پوشش ریسک در موضع فروش

2-2-1-3- ابعاد ریسک

1-ریسک مولد و غیر مولد

2-ریسک قابل کنترل و غیرقابل کنترل

3-ریسک مالی و غیرمالی

4-ریسک از جهت سود و زیان

2-2-1-4- انواع ریسک

1-ریسک بازار

2-ریسک اعتباری

3-ریسک نرخ تبدیل

4-ریسک عملیاتی

5-ریسک تورم

6-ریسک تغییرهای سطح عمومی قیمت‌ها

2-2-1-5- شناسایي ریسک

1-تحقيق و تفحص در مورد ریسک

2-گزارش موردي

3-بررسي بازار

4-ریسک‌‌هاي نوظهور

5-حوادث نادر با احتمال وقوع بسيار پایين

6-ریسک فرایندها

7-ریسک اعتباري

2-2-1-5- شناسایي ریسک

2-2-1-6- روش‌‌های سنجش نگرش افراد به ریسک

الف-بازی استاندارد

ب-درک از ریسک

2-2-2- ریسک بازار و انواع آن

الف) ریسک نوسانات نرخ ارز

ب) ریسک نوسانات قیمت‌ها

ج) ریسک نوسانات نرخ بهره

د) ریسک نقدینگی

2-2-3- تاریخچه ارزش در معرض خطر

2-2-3-1- ارزش در معرض خطر

نمودار 2-2- محاسبه VaR با استفاده از توزیع احتمالات تغييرات در ارزش پرتفوي

2-2-3-2- محدودیت‌های ارزش در معرض خطر

2-2-3-3- محاسبه ارزش در معرض خطر

1‌‌- روش پارامتریک یا روش واریانس –كوواریانس

2-‌‌ روش شبیه‌سازی تاریخی

معایب و مزایای روش شبیه‌سازی تاریخی

3-‌‌ روش شبیه‌سازی مونت‌کارلو

2-2-3-4-ریسک سنجی

2-3- اهمیت مطالعه موضوع ارزش در معرض خطر

2-4-پیشینه تحقیقات انجام شده در مورد موضوع ارزش در معرض خطر

2-4-1- پیشینه داخلی تحقیقات انجام شده ارزش در معرض خطر

2-4-2- پیشینه خارجی تحقیقات انجام شده ارزش در معرض خطر

2-5- منابع.............